ZALEGŁE RATY A BLOKOWANIE IMEI TELEFONU
Jeżeli sprzedawcą telefonu jest operator telekomunikacyjny (np. Play, Plus), to może on zastrzec w umowie, że pozostaje właścicielem urządzenia, aż do chwili otrzymania od kupującego całej ceny za telefon. Według mnie wątpliwe jest jednak, czy w takiej sytuacji operator może zablokować numer fabryczny IMEI, jeżeli konsument zalega z ratami za telefon a przedsiębiorca wcześniej nie rozwiąże umowy.
Zgodnie z art. 155 kodeksu cywilnego przeniesienie własności rzeczy ma miejsce w chwili zawarcia umowy lub w chwili przeniesienia posiadania rzeczy na nabywcę. Istnieje jednak możliwość zastrzeżenia przez sprzedawcę własności rzeczy ruchomej (w tym przypadku telefonu) aż do chwili, gdy kupujący uiści całość ceny (art. 589 KC). W takiej sytuacji mamy przeniesienie własności rzeczy pod warunkiem zawieszającym, co oznacza, że umowa sprzedaży będzie skuteczna dopiero z chwilą zapłaty przez kupującego całości ceny. Tak więc do czasu pełnej zapłaty, właścicielem rzeczy pozostaje sprzedawca. Nie ma tutaj znaczenia, że rzecz została przekazana kupującemu przed zapłatą – kupujący jest jedynie tzw. posiadaczem zależnym, a nie właścicielem.
Powyższe zasad, mogą zostać inaczej uregulowane w umowie – np. z chwilą wydania telefonu kupujący staje się właścicielem rzeczy, ale brak zapłaty pełnej ceny w określonym terminie spowoduje przeniesienie własności rzeczy z powrotem na sprzedawcę (jest to tzw. warunek rozwiązujący). Jednak jeśli strony umowy chcą zmodyfikować zasadę z art. 589 KC, to powinny tego dokonać w sposób wyraźny i jednoznaczny (np. zamieszczając odpowiednie zapisy w treści umowy).
Jeżeli umowa nie zawiera zapisów zmieniających zasadę z art. 589 KC, to do czasu uregulowania pełnej ceny, właścicielem telefonu pozostaje sprzedawca. Skutkiem tego jest możliwość wykonywania przez niego wszystkich uprawnień przysługujących właścicielowi, co jednak nie wyłącza ograniczeń, jakie nakłada na niego zawarta z konsumentem umowa. Dodatkowo klient, który otrzymał telefon, staje się jego posiadaczem, dlatego przysługuje mu ochrona posiadania (tzw. ochrona posesoryjna). Zgodnie z art. 342 KC zakazane jest samowolne naruszanie prawnego posiadania. Naruszeniem posiadania jest wkroczenie przez kogokolwiek w sferę faktycznego władztwa nad rzeczą w taki sposób, że dotychczasowy posiadacz nie może sprawować tego władztwa w dotychczasowym zakresie.
W związku z powyższym pojawiają się poważne wątpliwości czy w sytuacji gdy kupujący zalega z zapłatą raty za telefon, sprzedawca może zablokować numer IMEI, jeżeli umowa nie przewidywała w takim przypadku rozwiązania umowy.
Zgodnie z orzecznictwem, w razie zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej, zwłoka z zapłatą ceny powoduje, że kupujący traci uprawnienie do posiadania rzeczy (wyr. Sądu Najwyższego z 21 stycznia 1999 roku, sygn. akt. I CKN 955/97).
Według mnie utrata prawa do posiadania rzeczy nie oznacza tego samego co możliwość bezpośredniego zablokowania telefonu (działanie takie jest naruszeniem posiadania).
Możliwość zablokowania telefonu istniałaby, gdyby wystąpiły trzy zdarzenia w poniżej wskazanej kolejności:
- sprzedawca wyznaczył konsumentowi dodatkowy termin na zapłatę zaległości,
- kupujący nie dokonałby zapłaty w wyznaczonym przez sprzedawcę terminie,
- sprzedawca rozwiązałby umowę sprzedaży telefonu zawartej z konsumentem (w związku z zaległościami w spłacie rat).
Trzeba jednak pamiętać, że kwestia możliwości blokowania nr IMEI jest zagadnieniem nowym i nie ma jednolitego stanowiska w tym temacie. Każdą sprawę trzeba ocenić indywidualnie na podstawie dokumentów, w tym zawartej umowy
